Koronavirüs salgını nedeniyle grip aşısına olan talep artınca aşı olma şartları getirildiğ. Buna göre, sadece yüksek risk grubunda olan kişiler aşı yaptırabilecek. Grip aşısı alabilecekler e-Nabız sistemlerine yüklendi.
‘Param olsa da aşı yaptıramayacak mıyım, benim hastalığım yüksek risk grubunda mı, aşıyı nasıl alacağım’ gibi pek çok soruyu beraberinde getirdi. Sağlık Bakanlığı COVID-19 Bilim Kurulu üyesi Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı üyesi Prof. Dr. Levent Akın, grip aşısıyla ilgili akıllara takılan soruları yanıtladı.
İşte 10 soruda grip aşısı:
1) Grip aşısında Sağlık Bakanlığı risk skoru uygulamaya başladı. Belli hastalıkları olanlar, 5 ve üzeri puan toplayanlar öncelikli aşı olabilecek. Neden böyle bir skorlamaya gidildi?
Türkiye’de şu anda düzenli grip aşısı olan ama olması gerekmeyen bir grup var. İkincisi, düzenli aşı olan ve mutlaka olması gerekenler var (İleri derece olmasa da diyabetliler, tansiyon hastaları gibi). Üçüncüsü ise aşı olması gereken ama gidip olmayanlar var (Örneğin ileri derece diyabeti olanlar). Burada şu sorun ortaya çıktı. Grip aşısı bir şekilde bulup alabilene mi yaptırılacak yoksa ihtiyacı olana mı yapılacak? Türkiye bir seçim ve planlama yaptı. Eleştirileri de dikkate alıyoruz. Ama şu unutulmamalı, Türkiye ağır olabilecek hastaları gözden çıkarmadı.
2) Dünyada da böyle bir skorlamaya gidildi mi?
Dünya, direkt bu skorlamayı kullanmasa da farklı yöntemler kullanarak öncelikli aşı vurulması gereken kişileri belirledi.
3) Şu anda durumu ağır olabilecek kaç kişi var?
COVID ve griple birlikte karşılaştığında hastalığı çok ağır geçirecek grubun 350 bin olduğunu tahmin ediyorum.
4) O zaman artık paranız olsa da aşı alıp yaptıramayacak mısınız?
Bu yıl yaptıramayacaksınız.
5) Peki ileri derecede olmasa da diyabet hastaları, tansiyon ya da KOAH hastaları da aslında risk altında. ‘Charlson Risk Skoru’na göre puanlamada 5’i geçemediği için bu kişiler grip aşısı yaptıramayacak mı?
Başka firmaların aşılarına ruhsat verip 3.5 milyon doz aşıyı ülkeye getirirsek, ki girişimler o yönde, o zaman 5 puan, 3-4’lere gerileyebilir. Bu durumda 5’i geçemeyen ancak aşı olması gereken grubun da kasım ortasına kadar aşı olabileceği tahmin ediliyor.
6) Her yıl sağlık personeline de grip aşısı öneriliyordu. Bu yıl ne olacak?
Tabii ki burada en önemli grup sağlık personeli. Onlar sürekli hastanedeler ve gribin tam içindeler. Sayıları 1 milyondan fazla olduğu için onlarda da öncelik sırası oluşturulacak. Örneğin organ naklinde çalışan, yoğun bakımlarda çalışanlar aşı vurdurmak için öncelikli olacak.
7) Şu anda tüm dünyada ne kadar grip aşısı üretiliyor?
Bütün dünyadaki aşı üreticileri bir araya gelse şu anda üretilebilecek grip aşısı 1.5 milyar doz.
8) Türkiye ne kadar grip aşısı talep ediyor?
Türkiye yıllık olarak yakın zamana kadar 2 milyon doz aşı kullanıyordu. COVID-19 nedeniyle, sonbaharda grip aşısı talebi tüm dünya ülkelerinde arttı. Türkiye, nisan ayından bu yana grip aşısı piyasasından aşı elde etmeye çalışıyor. Ancak COVID-19 nedeniyle bu yıl grip aşısı talebinin ülkemizde 12 milyon olduğu tahmin ediliyor.
9) Bu dönemde kaç milyon doz aşı ülkeye getirilebilecek?
Sağlık Bakanlığı, ülkesinde ruhsatlı ama Türkiye’de ruhsatlı olmayan aşıları da almaya çalışıyor. Normal bir zamanda olsak ruhsat vermek 2 yıl sürerdi ancak şu anda bu süre düşecek ve ülkeye kasım ayı ortalarına kadar yaklaşık 3.5 milyon doz aşı getirileceğini düşünüyorum.
10) Türkiye neden grip aşısı üretmiyor?
Türkiye de artık aşı ile ilgili hummalı bir çalışmaya girdi, ciddi biçimde kaynak aktarmaya çalışıyor. Grip aşısı üretmek için iki yıl içinde kapasitesini elde edebilir.
AHESEN BAŞKANI ÖZER: ‘TEK SEFERLİĞİNE REÇETESİZ VERİLSİN’
Vatandaşlar risk durumlarını e-nabız sisteminden öğrenebilecek ve aşı ‘Reçetem Sistemi’ üzerinden yazılabilecek. Manuel yazılan reçeteler işleme alınmayacak. Eczanenin Reçetem Sistemi’ne reçeteyi girmesi ile İlaç Takip Sistemi’nde (İTS) aşı temin hakkı oluşturulacak. Reçete zorunluluğu nedeniyle hastaların eczanelerle hekimleri arasında mekik dokumak zorunda kalabileceğine işaret eden Aile Hekimliği Çalışanları Sendikası (AHESEN) Genel Başkanı ve aile hekimi Dr. Gürsel Özer, bir seferliğine özel aşının reçetesiz verilmesini önerdi: “Aşıyı o gün temin edemeyen vatandaş, reçete tarihi geçerse tekrar tekrar hekime gitmek zorunda kalacak. Pandemi döneminde, raporlu ilaç kullanan kronik hastalar hastaneye git gel yapmasın diye e-nabız’daki raporlarıyla ilaçlarını alabildi. Bunların çoğu yüksek risk grubundaki hastalar zaten. Aynı uygulama, tek seferliğine grip aşısı için de yapılabilir. Bu aşı gripten korunmak için, COVID’den koruma özelliği yok. Ancak bir hasta hem COVID, hem gribi bir arada geçirirse ölüm riski yükselir, yani iki enfeksiyonun bir arada yaşanması riskine karşı alınan bir önlem bu.”
HANGİ HASTALIK KAÇ PUAN EDİYOR?
Sağlık Bakanlığı, Türkiye’ye getirilen 1 milyon 350 bin grip aşısını yaptırabileceklerin listesini e-nabızdan yayınladı. Sisteme girip turuncu butonu tıklayanlar aşı olup olamayacaklarını öğrenebilecek. Buna göre, risk grubunda olan SGK’lılar herhangi bir bedel ödemeden aşı yaptırabilecek.
GRİP AŞISI FİYATI 72.64 TL
Ancak vatandaş SGK’lı değil ve risk grubundaysa, aile hekimi tarafından reçete edilecek aşıyı, 72.64 TL’lik ücretiyle yaptıracak. Aşı olacak vatandaşlar için Charlson Risk Skoru uygulanacak. Bu skora göre 5 ve üzeri puanı tutturanlar ilk aşamada aşılanacak.
GRİP AŞISINI KİMLER YAPTIRACAK?
Örneğin sadece kalp hastalığı olan aşı olamayacak. Ancak hem kalp hem diyabet ve orta ya da ağır derecede karaciğer hastalığı varsa aşıya hak kazanacak. Orta derece karaciğer hastalığı ve diyabeti olan ya da sadece AIDS hastaları da aşı yaptırabilecek.
Diyabet, tansiyon, karaciğer, demans, kalp yetmezliği, lösemi, lenfoma gibi rahatsızlıklardan herhangi birine sahip olan vatandaş, eğer hastalığı çok ileri seviyeye varmamışsa grip aşısı yaptıramayacak.
Charlson Risk Skoru’na göre 65 yaş üstü, bir kronik hastalığı yoksa tek başına bu puanlama ile aşı olamayacak. (Hürriyet)
