Türkiye’de birçok insan yurtdışında iş bulup yeni bir hayat kurmak fikri ve hayali içerisinde. Özellikle de ekonomik durum, genç ve üniversite mezunu işsiz sayısı göz önüne alındığında yurtdışına nasıl çıkarım, iş bulmanın yolları ve gerekli belgeler nelerdir gibi sorular en çok aranan konular arasında yerini alıyor.
Pandeminin de etkisiyle birçok insan işini kaybetti, ekonomik sorunlar fazlasıyla artmış oldu. Hal böyle olunca yeni mezun gençlerin umutları da azalmış oldu. Her zaman iş ararken yaşanan “deneyim gerekli” şartına bir de salgın koşulları eklendiğinde daha da zor bir dönem başlamış oldu. Bugün üniversite mezunu gençlere mikrofon uzatıldığında alınan cevaplar aynı, kaygı büyük.
Eğitimli gençler için süreç daha yıkıcı
İşsizliğin psikolojik sonuçlarının eğitimli gençler açısından daha yıkıcı olduğu bilinmekte. Bu durumun nedeni gençlerin eğitim düzeyi arttıkça kariyer beklentisi ve yaşam standardı yükseldiği için; işsizliğin psikolojik maliyetini
arttırması ile ilgilidir. Bu duruma ek olarak eğitimli kişilerin istihdam sürecinde eğitimsiz bireylere göre boş zamanlarını daha sosyal ve aktif geçirdiği varsayılırsa işsizliğin psikolojik etkilerinin eğitimli bireyler üzerinde daha
derin etkiler bırakacağı sonucuna varılabilir. İşsizlik süreci gençlerin boşuna eğitim gördükleri algısına kapılmasına yol açabiliyor ve öfke, çaresizlik ve mutsuzluk ve umutsuzluk yaratabiliyor. Bu durumun sonucunda eğitimli gençler bir yandan aldıkları eğitimi sorgularken; bir diğer yandan yaşanan süreci statü kaybı olarak algılayabiliyorlar.
Pandemi sürecinde ciddi bir düşüş oldu
TÜİK verilerine göre Covid-19 salgını döneminde bir önceki yıla göre gençlerin istihdama katılım oranında ciddi bir düşüş görüldü. Uluslararası Çalışma Örgütü’ne (ILO) göre 15-24 yaş grubu arasındaki kişiler “genç nüfus” sayılıyor ve genç işsizliği, gençlerin istihdam, işgücüne katılım oranı ve ne eğitimde ne istihdamda olan gençler hesaplanırken bu yaş grubu hesaba katılıyor.
Buna göre 2019’da Türkiye nüfusunun yüzde 15,6’sını oluşturan (12 milyon 955 bin 672 kişi) genç nüfusun oranı 2020’de yüzde 15,4’e (12 milyon 893 bin 750 kişi) düştü. Buna rağmen istihdam oranı yüzde 33,1’den 2020’de yüzde 29,2’ye geriledi. İşgücüne katılımda da yüzde 44,4’ten yüzde 39,1’e düşüş görüldü.
Pandemi döneminde ne eğitim ne istihdamda yer alan 15-24 yaş arası gençlerin oranı ise 2019’a göre 2,3 puan artarak yüzde 28,3’e yükseldi. Genç erkeklerde bu oran yüzde 21,2 olurken genç kadınlarda yüzde 35,7 oldu.
Yurtdışı hayali gençler arasında yaygın
Kaynak: https://data.oecd.org/unemp/unemployment-rate.htm#indicator-chart
OECD verilerine göre 2015’in son çeyreğindeki çeşitli ülkelerdeki işsizlik oranları tabloda verildiği şekildedir. Bu durumda Türkiye 10,3 işsizlik oranıyla üst sıralarda yerini alıyor. Ancak yurtdışı hayali olan gençlerin sayısı sadece iş bulamadıkları için bu kadar fazla değil. Üniversite mezunu gençler bu koşullarda ‘şanslı’ kesimden olup iş bulduklarında bile emeklerinin karşılığını alamadıklarını düşünüyor.
Mimarlık bölümü mezunu Ayhan (26) durumu, “Erasmus programıyla iki kere yurtdışında uzun dönem kalma fırsatı buldum. Yurtdışında gençler bizim kadar umutsuz değil, koşullar çok daha iyi. Türkiye’de iki senemi iş bulma sürecine ayırdım son derece yıpratıcıydı. Tam işe girdim derken karşıma çıkan asgari ücret oldu, emeklerimin karşılığını alamadığımı hissediyorum. Yüksek lisansımı tamamlayarak yurtdışında hayat kurmayı planlıyorum.” sözleriyle özetliyor.
Bilgisayar mühendisliği mezunu Buse (28), “Artık o kadar bunaldım ki işverenler görüşmelerde özgeçmişime bakarak ‘sen bizim vereceğimiz koşullarda çalışmazsın eksik kalır diyorlar’, hep aynı cevaplar. Asgari ücret bile olsa çalışmak istiyorum. Yıllarca emek verip uzmanlık kazandığım alanım için karşılık bu olmasa bile razıyım, beklemekten çok sıkıldım.” diyerek hissettiklerini aktarıyor.
Sadece eğitimli genç işsizler değil, yaptıkları işten memnun olmayanlar, daha farklı hayat şartlarına sahip olmak isteyenler nedenleri farklı da olsa aynı hayali kuruyorlar o da yurtdışında yeni bir başlangıç yapmak. Yurtdışına nasıl çıkarım, iş bulmanın yolları ve gerekli belgeler nelerdir gibi sorular en çok konuşulan ve aranan konular arasında yerini alıyor. Haberin devamında gereken adımları özetleyeceğiz.
Çalışma İzni Almak
- Süresiz oturum kartı sahibi olmak
- Bir şirket tarafından beğenilmek ve işe alınmak
- Mavi karta sahip olmak (AB için)
- Çalışacağınız ülkenin vatandaşıyla evlenmek
Çalışma izni ile oturum izni faklıdır. Oturum izninizin olması çalışma izninizin olacağı anlamına gelmez. Örneğin öğrenciyken tam zamanlı çalışma izniniz olmaz. Veya turist olarak gittiyseniz veya bir proje, görev, etkinlik vasıtasıyla gittiğiniz ülkede çalışma izniniz olmayacaktır. Süresiz oturum kartı almak ülkeye göre değişir. Bazı ülkeler 5 bazıları 10 senede bu kartı vermektedir. Bu kartla bir sürede daha yaşadıktan sonra da vatandaşlık alınır.
AB ülkelerinde dünyanın her yerinde olduğu gibi bazı sektörlerde çalışana ihtiyaç vardır. Eğer kalifiyeli çalışan iseniz ve bu aranan sektörlerden iş ararsanız bulacağınız şirket hem sizin için zorlu prosedürlere katlanacaktır hem de çalışacağınız devlet çalışma izninizi onaylayacaktır. Ancak daha farklı bir durumdaysanız bu belge için atacağınız adımlar daha başka olabilir. Ülkede yüksek lisans yapmanız iş bulmanız ve çalışma izni almanız konusunda büyük avantaj sağlayacaktır. Çalışmak istediğiniz ülkede önce dil kursuna gitmek, Erasmus+ programlarıyla bulunmak, part-time çalışmak gibi durumlar da çalışma izni almanızı kolaylaştıracaktır.
EGE HABER/CEYLİN ÇAĞATAY
