Zeytin ve Zeytinyağı sektörünün yıldızları ödüllerini aldı
HABER/ Didar DEMİRCİ- Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği, Wyndham Grand İzmir Otel’de Zeytin ve Zeytinyağı Sektör Buluşması ve 2022 yılı Zeytin-Zeyitnyağı İhracatı Ödül Töreni ile Türk zeytin ve zeytinyağı sektörünü bir araya getirdi. Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı Mustafa Gültepe, Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Başkanı Jak Eskinazi, Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Başkanı Davut Er’in katılımıyla gerçekleştirilecek organizasyonda zeytin ve zeytinyağının geleceği konuşulurken, 2022 yılı ihracat yıldızları da ödüllerini aldı.
Ödül töreninin ardından; Zeytincilikte Dünya ve Türkiye: Sektörel İnceleme ve Gelecek Perspektifleri isimli panelde, İYTE Öğretim Üyesi Prof. Dr. Alper Baba, Ekonomi Gazetesi Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım Yazar ve Marka Danışmanı Altay Ayhan ve Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Levent Bilginoğulları zeytin ve zeytinyağı sektöründeki güncel gelişmeleri değerlendirdi. Ekonomist Prof. Dr. Yaşar Uysal’da, “Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler” başlıklı sunum yaptı.
TARİHİN EN YÜKSEK İHRACAT RAKAMLARINA ULAŞTIK
Zeytin ve Zeytinyağı Sektör Buluşması ve 2022 yılı Zeytin-Zeyitnyağı İhracatı Ödül Töreni programının açılış konuşmasını Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Başkanı Davut Er yaptı. Er, “Bu sezon sektör olarak tarihin en yüksek ihracat rakamlarına ulaşarak başarılı bir sezonu geride bıraktık. Sofralık zeytin ihracatımız bir önceki sezona kıyasla tutar bazında yüzde 7 artarak 172 milyon dolardan 184 milyon dolara yükseldi. 31 Ekim’de sona eren 2022/23 zeytinyağı ihracat sezonunda ise, 118 ülkeye ihracat gerçekleştirdik ve toplam zeytinyağı ihracatımız miktar bazında %158 artarak 58 bin tondan 150 bin tona, tutar bazında ise yüzde 259 artarak 201 milyon dolardan 723 milyon dolara yükseldi.
Sofralık zeytin üretiminde dünyada lider ve zeytinyağında ise İspanya’dan sonra en büyük 2. üretici konumuna yükseldiğimiz 2022/23 ihracat sezonunda, üretimdeki rekor ile birlikte elde ettiğimiz başarıyla, toplam sektör ihracatımız 947 milyon dolara ulaştı ve sektörümüz dünya pazarlarında çok önemli bir yer edindi. 2023 yılında 1 milyar dolara yaklaşan ihracatımızı önümüzdeki 5 yıllık süreçte 2 milyar dolara çıkarmayı hedefliyoruz. Bu hedefe ulaşmak için sadece mevcut geleneksel yöntemleri değil, aynı zamanda çevreye duyarlı, enerji verimli, sosyal sorumluluk prensiplerine uygun sürdürülebilir modern üretim tekniklerini de benimsememiz gerekiyor. Ancak, bütün bu hedeflere ulaşabilmemiz için sektör paydaşlarımızın bir araya gelerek iş birliği yapması ve sorunlara çözümler üretmesi büyük önem taşıyor” diye konuştu.
KISITLAMALAR YÜZDE 30 KAYBA NEDEN OLDU
Ağustos ayında dökme ve varilli zeytinyağı ihracatına getirilen ek tedbirleri ve kısıtlamaların sektöre etkilerini değerlendiren Er, “Ülkemiz 2022/23 sezonuna 50 bin ton zeytinyağı stoğuyla girdi. Rekoltemiz ise 380 bin ton olarak hesaplanmakta. Afrin’den gelen yaklaşık 50 bin ton zeytinyağı dikkate alındığında 480 bin ton düzeyinde zeytinyağı varlığımızın oluştuğunu görüyoruz. 160 bin ton civarı iç tüketim ve 150 bin ton ihracatımız olacağını öngördüğümüzde, yeni sezona yaklaşık 170 bin ton stok fazlasıyla gireceğimiz görülmekte. 2023/24 sezonunda da UZZK verilerine göre 179 bin ton rekoltemiz mevcut. Bu veriler ışığında Türkiye’nin zeytinyağı arzında panik olmasını gerektirecek bir durum söz konusu olmadığını bir kez daha vurgulamak istiyorum. Zeytin sıkıldıktan sonra ortaya çıkan küspesinin çeşitli işlemlerden geçirilmesi sonucu elde edilen ve bir rafine yağ olan prina yağı ise zaten ülkemizde tüketilen bir ürün değildir. Katma değerli bir hale getirilerek kızartmalık yağ olarak ihracatı yapılan ve ülke ekonomisine büyük katkı sağlama potansiyeline sahip bir üründür. Son üç yılda zeytinyağına dört kez getirilen ihracat kısıtlamalarının, amaçlandığı gibi olumlu bir etkisi kesinlikle olmadı. Bu kısıtlamalar, amaçlandığı üzere fiyat artışlarını yavaşlatmakta yeteri kadar etkili olmadığı gibi, aksine üretici ve mal tedarikçilerini beklenti içine soktu ve yeterli miktarda mal arzı olmadığı için piyasayı daha da bloke etti.
Fiyatlar kısıtlama uygulamasından bu yana yaklaşık yüzde 30 civarında artış gösterdi. İhraç edilemediği için depolarda bekletilen zeytinyağları ise, sıcak hava ve olumsuz depolama koşulları nedeniyle bozulmaya maruz kaldı, asidite ve diğer kıymetli spektler zarar gördü, yüksek kaliteli sızma yağlar rafinajlık yağlara dönüştü ve bu da yüzde 30’luk bir değer kaybına neden oldu. Söz konusu kısıtlama uygulaması hem iç piyasada hem de ihracatta hiçbir olumlu sonuç doğurmadı” açıklamasını yaptı.
İHRACATIMIZ 4 AYDA YÜZDE 70 AZALDI
Zeytinyağına getirilen kısıtlamanın gıda enflasyonunu kontrol etmeye fayda sağlamadığını tam tersine piyasayı daralttığını belirten Er, “Dökme ve varilli zeytinyağı ihracatına getirilen kısıtlama uygulamasına devam edilmesi durumunda, sektörümüzde telafisi mümkün olmayan hasarlara yol açacak. Nitekim 30 Kasım itibariyle, kısıtlamanın uygulanmaya başlandığı 4 aylık verilere göre toplam zeytinyağı ihracatımızda yaklaşık %70 bir azalış olduğunu görüyoruz. Türk zeytinyağı ve prina yağı ihracatçılarının yıllık yaptığı kontratlar bulunmakta. Söz konusu kısıtlamalar firmaların taahhütlerini yerine getirememelerine neden olmakta ve bu durum sektör için prestij kaybının yanı sıra, önümüzdeki yıllarda bu müşterilerle çalışmayı daha zor hale getirmektedir. Üzülerek söylüyorum ki, zor şartlarda kazanılmış olan birçok pazarı kaybetme noktasına gelmiş bulunmaktayız. Kaybedilen ihraç pazarları nedeniyle ihracatın da düşmesiyle birlikte üreticinin de maalesef emeğinin karşılığını alamama noktasına gelmesi kaçınılmaz. İhracatımızın ve sektörümüzün daha fazla zarara uğramaması için söz konusu kısıtlama kararları gözden geçirilmeli; zeytinyağı ve prina yağı sektöründe serbest piyasa ekonomisi şartlarının devamı sağlanmalı ve ihracat kısıtlama uygulamaları sonlandırılmalıdır” diye konuştu.
AMBALAJLI İHRACATI ARTIRMALIYIZ
Katma değeri yüksek ambalajlı ihracatı artırmanın ana hedef olması gerektiğinin altını çizen Er, sözlerini şu şekilde sürdürdü:
“Dünyada Catering ve konserve sektöründe faaliyet gösteren firmalar önemli miktarda zeytinyağını kendi üretimlerinde kullanılmak üzere ülkemizden dökme olarak temin etmekte. Diğer yandan hem kutulu hem de dökme mal talep eden alıcılar bulunmakta olup, bu firmalara sadece kutulu zeytinyağı satıp dökme taleplerini başka ülkelerden karşılamalarını beklemek bu alıcıların tamamıyla kaybı anlamına gelmektedir. Dökme zeytinyağı ihracatı ile ilgili olarak en sık öne sürülen iddialardan bir tanesi malumunuz, özellikle İspanya ve İtalya gibi diğer üretici ülkelere, üretimlerinin düşük olduğu dönemlerde ürün satarak avantaj sağladığımız. Bu nedenle, ihracat yasağını destekleyen bir kesim de bulunmakta. Ancak, biz bu yaklaşımın doğru olmadığını düşünüyoruz. Dökme zeytinyağı ihracatımızda, sadece İspanya değil, aynı zamanda ABD, Kanada ve Suudi Arabistan gibi tüketici ülkelerin de en önemli pazarlarımızdan olduğunu gözlemliyoruz. Dökme zeytinyağı ihracatını yasakladığımızda, bu ülkelere olan ihracatımızın kısıtlanmasıyla, rakiplerimize mal vermeyelim derken doğrudan bu önemli pazarları söz konusu rakip ülkelere teslim etmiş oluyoruz. Yine dökme zeytinyağı ihracatı ile ilgili olarak öne sürülen iddialardan bir diğeri ise; çok düşük fiyatlarla zeytinyağı ihraç ettiğimiz. Ancak, gerçek durum bu iddiayla da çelişiyor. 1 Kasım 2022-31 Temmuz 2023 dönemi, yani kısıtlama öncesi sezon ihracat rakamlarımıza baktığımızda, zeytinyağı ihracat birim fiyatımızın kilogram başına ortalama 4,65 dolar olduğunu görmekteyiz. Öte yandan, aynı dönemde İspanya’nın ortalama zeytinyağı fiyatı kilogram başına yaklaşık 5,40 Euro. Bu, kilogram başına fiyat farkının 1 dolardan az olduğunu gösteriyor. Dolayısıyla, İspanya’ya piyasa fiyatının çok altında ürün ihraç ettiğimiz iddiasının da doğru olmadığını görüyoruz.”
ZEYTİNYAĞINDA BU YIL PERFORMANS DAHA BAŞARILI
Türkiye İhracatçılar Birliği Meclisi Başkanı Mustafa Gültekin ise şu şekilde konuştu:
“Cumhuriyetimizin 100’üncü yıldönümünü kutladığımız 2023’ün 11 ayını geride bıraktık. 11 ayda yaklaşık 233 milyar dolarlık ihracata ulaştık. 2022’nin aynı dönemine göre az da olsa artıdayız. Deprem felaketini, küresel pazarlardaki daralmayı, bazı sektörlerimizdeki ciddi kan kaybını dikkate aldığımızda önemli bir başarıya imza attığımızı söyleyebilirim. Yılı 255 milyar doların üzerinde mal ihracatıyla kapatacağız. Az önce söyledim; bazı sektörlerimizde ciddi kan kayıpları var. Zeytin ve Zeytinyağı ise 2023’te yıldızı parlayan sektörlerimizin başında yer alıyor. Geçen yıl 500 milyon dolarlık bir zeytinyağı ihracatımız vardı. Bu yıl çok daha başarılı bir performans sergiliyoruz. 11 aylık zeytinyağı ihracatımız yüzde 112’nin üstünde artışla 833 milyon dolara ulaştı. Kasım ayında zeytinyağı birim ihracatını en fazla artıran beşinci sektörümüz oldu. Geçen yıl 2,8 dolarlık birim ihracat değeri 2023’te yüzde 36,4 artarak 3,8 dolara ulaştı. Evet geçen yıla göre önemli bir artış var. Ama zeytinyağı gibi bir üründe çok daha yüksek birim değerlere ulaşabiliriz. Bunu da ancak markalaşarak ve tanıtım çalışmalarına ağırlık vererek başarabiliriz. Zeytin çok özel bir meyve… Anadolu toprakları binlerce yıldır zeytine ev sahipliği yapıyor.
Dünyanın en kaliteli zeytinleri bu coğrafyada yetişiyor. Dolayısıyla bu potansiyeli en iyi şekilde değerlendirmeliyiz. Zaten bu işi hakkını vererek yapan markalarımız ve ihracatçılarımız var.
Ben onlara huzurlarınızda teşekkür ediyorum. Önümüzdeki dönemde çok daha önemli başarılara imza atacağımıza inanıyorum.”
2022 AMBALAJLI SOFRALIK ZEYTİN SIRALAMA
TOPRAK ZEYTİN ZEYTİNYAĞI GIDA TARIM SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.
EKER GIDA NAK.İNŞ.SAN.TİC.LTD. ŞTİ.
MAROLİ GIDA SANAYİ VE DIŞ TİCARET A.Ş.
YUNUSLAR TARIM ÜRÜNLERİ GIDA İNŞAAT TURİZM SAN. VE DIŞ TİC. LTD. ŞTİ.
GÜNKAR İNŞAAT GIDA TEKSTİL NAK. İTH. İHR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.
AYDONA GIDA İNŞAAT PETROL İLETİŞİM SAN.İÇ VE DIŞ TİC.LTD.ŞTİ.
SAHA TARIM ÜR.İTH.İHR.LTD.ŞTİ.
GİNTAŞ TARIM ÜRÜNLERİ PAZ. GIDA NAK. ZEY. İTH. İHR. SAN. VE TİC. LTD.ŞTİ.
YENİÇAĞ GIDA SAN.VE TİC.A.Ş.
SALTAY DIŞ TİCARET LTD.ŞTİ.
2022 AMBALAJLI ZEYTİNYAĞI SIRALAMA
VERDE YAĞ BESİN MADDELERİ SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
KOZMOPOLİTAN GIDA SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
SAVOLA GIDA SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
ERAYDIN TARIM ÜRÜNLERİ GIDA PETROL HAY. İNŞ. NAK. SAN.VE TİC.İHR.İTH .LTD.ŞTİ.
ALHATOĞLU ZEYTİNCİLİK GIDA ZİRAİ İLAÇ VE TARIM MAK. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.
TİCARET VE SANAYİ KONTUVARI TÜRK A.Ş.
YONCA GIDA SANAYİ İŞLETMELERİ İÇ VE DIŞ TİCARET A.Ş.
NEJAT ATALAN DIŞ TİCARET A.Ş.
POYRAZ ZEYTİNYAĞI TARIM SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
KÜÇÜKBAY YAĞ VE DETERJAN SANAYİ A.Ş.
